สถานที่ที่จัดนิทรรศการในงาน Bangkok Art Biennale 2023 นั้น บางสถานที่ยังเป็นสถานที่ที่ถูกขึ้นทะเบียนมรดกและสมบัติของโลกกับ UNESCO ซึ่งได้สร้างบทสนทนาต่อยอดให้เรานึกถึงความรุ่มรวย สวยงาม และพาพัดความคิดและจินตนาการออกเดินทางไปไกลกว่ากรุงเทพ โดยย้อนระลึกนึกไปถึง “สุโขทัย” เมืองโบราณที่ลุ่มลึกด้วยประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 700 ปี 

บางทีวัฒนธรรมเก่าแก่ วิถีชีวิตที่ผูกพันกับศาสนา หรือสถานทีศักดิ์สิทธิ์ อาจเป็นจิตวิญญาณแท้เที่ยงของพวกเรา ที่ไม่ว่ากาลเวลาจะเปลี่ยนไปแค่ไหน ก็ยังคงสะท้อนเห็นอยู่เสมอ ชมงานศิลปะในกรุงเทพ ให้ถึงสุโขทัยไปพร้อมๆกัน

เริ่มทริปด้วยการชมงานยามบ่ายที่วัดประยุรวงศาวาส พระบรมธาตุมหาเจดีย์ที่นี่ได้รับรางวัล Award of Excellence จาก UNESCO ในปี 2556 เช่นเดียวกับสุโขทัย เจดีย์องค์ใหญ่สีขาวทรงลังกานี้ สร้างขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ งานศิลปะจากงาน Bangkok Art Biennale 2022 (BAB22) ที่กำลังจัดแสดงอยู่ ในบริเวณวัดประยุรวงศาวาส มีทั้งหมด6 ชิ้น การชมงานที่นี่จะได้อารมณ์แบบ Treasure Hunt ให้เราตามล่าหางานศิลปะที่ซ่อนอยู่ในจุดที่ไม่คาดคิด

‍

สำหรับงานศิลปะที่วัดประยูรฯ เราแนะนำผลงาน Leave Here Your Fear, โดยศิลปิน: Alicia Framis ให้คุณควรไปชมงานประติมากรรมรูปปิระมิด ที่สร้างจากสเตนเลสสตีลชิ้นนี้ จัดแสดงอยู่ที่เขามอ ในวัดประยูรฯ เป็นงานที่พัฒนาจากรากฐานความศักดิ์สิทธิ์ของพระอาราม โดยให้ผู้ชมงานเขียนอธิบายสิ่งที่กลัวลงในกระดาษแล้วใส่เข้าไปในตัวงานศิลปินสร้างจุดหมายปลายทางสุดท้ายให้คนที่ชมงานได้นำสิ่งที่กังวล ปัญหาและสิ่งที่กลัวทั้งหลายมาปลดปล่อย เพื่อสร้างความสุขที่แท้จริงให้กับชีวิต

และลองไปตามล่าหางานศิลปะในบริเวณพระบรมธาตุมหาเจดีย์ของศิลปิน เถกิง พัฒโนภาษ ในชุด Mortalvesre AR ว่าด้วยเรื่องการสมรสเท่าเทียม ซ้อนกับเรื่องของการเวียนว่ายตายเกิด การปฏิบัติภาวนาไปสู่ความหลุดพ้น ที่ศิลปินได้ทำงานล้อไปกับสถานที่บริเวณฐานพระมหาเจดีย์ได้อย่างกลมกลืน

เถกิง ตั้งใจให้ผู้ชมได้มีปฏิสัมพันธ์กับชิ้นงาน โดยต้องเข้าถึงงานผ่านแอ็ปพลิเคชั่น อินสตราแกรม ที่นำไปสู่ภาพแอนนิเมชั่น โดยศิลปินตั้งใจวิพากษ์แนวทางอันจำกัดและเข้าถึงยากของงานศิลปะร่วมสมัย และหยิบยกเอาเรื่องจิตวิญญานมาอยู่กับเทคนิคที่เป็นวิทยาศาสตร์และใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่มานำเสนอ

ภายในอาคารศาลาการเปรียญ มีการจัดแสดงงานจัดวางสื่อผสมของศิลปินหญิงชาวมาเลย์ Yee I-Lann งานวิดีโอ "Pangkis", งานเสื่อ "คาราโอเกะ - น้ำก็นองเต็มตลิ่ง, Hello from the Outside", งานเสื่อสีขาวผืนยาวที่มักใช้ในงานพิธีกรรม ซึ่งงานของ I-Lann สะท้อนให้เห็นการเชื่อมโยงกันของวิถีชุมชน

ที่วัดประยูรนี้ มีทั้งเจดีย์ทรงลังกา ความคิด ความรู้สึก และความเชื่อของพุทธศาสนา ต่างเป็นมรดกตกทอดจากอาณาจักร “สุโขทัย” ซึ่งทุกวันนี้หลักฐานมากมาย ทั้งศิลาจารึก โบราณสถาน หรือหลักฐานจดหมายเหตุยังมีให้เราสืบค้น คิดต่อ คิดเติม คิดต่างอีกมาก บทสนทนาไม่รู้จบทำให้ “สุโขทัย” ยังคงเป็นจุดหมายที่นักท่องเที่ยว และนักเดินทางทั่วโลกปรารถนา ในวันนี้ระยะทาง 430 กม. จากกรุงเทพ ถึงสุโขทัยไม่ใช่อุปสรรคต่อการสำรวจเมืองหลวงโบราณนี้อีกต่อไป เพราะเพียง 1 ชั่วโมง 20 นาที เราก็สามารถบินไปถึงสนามบินสุโขทัยได้อย่างสะดวกสบาย

‍

สืบต่อมรดกแนวคิด “รุ่งอรุณแห่งความสุข” สมญาของสุโขทัย แนะนำให้คุณเดินทางต่อเพื่อไปชมอรุณรุ่งเหนือแม่น้ำเจ้าพระยา ณ วัดอรุณราชวราราม วัดเก่าแก่ ที่ซ่อนความหมายดีๆ เกี่ยวกับยามเช้าที่มีความสุขเช่นเดียวกัน

ที่วัดนี้โดยปกตินักท่องเที่ยวจะนึกถึงแต่พระปรางค์ที่เป็นสัญลักษณ์อันโดดเด่น แท้จริงแล้วที่นี่นอกจากพระปรางค์ที่มีความสำคัญแล้ว ยังมีพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์สมัยสุโขทัย ประจำพระวิหารวัดอรุณราชวราราม ที่มีประวัติความเป็นมาน่าสนใจมาก โดยในสมัยก่อนองค์พระได้ประดิษฐานอยู่ที่ศาลาการเปรียญหลังเก่าที่ทางวัดได้รื้อออกไปแล้ว แต่เดิมมีการพอกปูนซ่อนองค์หลวงพ่อไว้ทั้งองค์ ซึ่งสันนิษฐานกันว่าเป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ที่หลบภัยจากพม่า เมื่อคราวกรุงศรีอยุธยาแตก ครั้งที่ ๒ ในปีพุทธศักราช ๒๓๑๐ แล้วถูกนำมาหลบซ่อนโดยล่องเรื่อมาเมื่อคราวตั้งกรุงธนบุรีเป็นราชธานี ในสมัยพระบาทสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ต่อมาภายหลังเมื่อปูนที่พอกองค์พระเกิดกะเทาะแตกออก จึงพบปรากฏเป็นองค์พระพุทธรูปสำริดโบราณ จากศิลปะสมัยสุโขทัย ซึ่งมีความสวยสดงดงามเป็นอย่างยิ่ง ต่อมาทางคณะสงฆ์ได้อัญเชิญเข้ามาประดิษฐานไว้ ณ พระวิหารวัดอรุณราชวรารามแห่งนี้ เพื่อให้ประชาชนได้มีโอกาสกราบไหว้สักการบูชา ขอพรจากองค์หลวงพ่อ เพื่อความเป็นศิริมงคลแก่ชีวิตและครอบครัว

ที่ลานสนามหญ้าบริเวณริมน้ำ มีงานศิลปะจัดวาง Aleaf โดย นวิน หนูทอง ที่ตั้งคำถามเกี่ยวกับความแม่นยำทางประวัติศาสตร์ของเรื่องราวและเรื่องเล่า ที่เล่าต่อๆ กันมา

บางส่วนของงาน Aleaf โดย นวิน หนูทอง

จากวัดอรุณ เราแนะนำให้นั่งเรือข้ามฟากไปฝั่งตรงข้าม และเดินไปชมความงามของวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม (วัดโพธิ์) กับบรรยากาศที่แสนรื่นรมย์

ที่วัดโพธิ์นี้ มีผลงานประติมากรรม Contain และ Connect ของแอนโทนี กอร์มลีย์ จัดแสดงอยู่อย่างเรียบง่าย แต่สะดุดตา บริเวณลานวัดโพธิ์ที่ระเบียงวิหารพระนาคปรกทั้งสองด้านเป็นกุศโลบายเพื่อให้ผู้ชมต้องเดินวนในวัด และได้มีโอกาสชมความงามของวัดส่วนอื่นๆ ไปพร้อมๆ กัน

นอกจากพระนอนที่เป็นจุดที่นักท่องเที่ยวส่วนใหญ่มักจะมาบูชาแล้ว ยังมีอีกมีส่วนที่สวยงามและศักดิ์สิทธิ์ไม่แพ้กัน ที่เราอยากชวนให้คุณมาสักการะ คือพระวิหารทิศทั้ง 4 ที่ทางวัดได้อัญเชิญพระพุทธรูปสำคัญจากหัวเมืองต่างๆมาประดิษฐานไว้ โดยมีพระพุทธรูปที่อัญเชิญมาจากจังหวัดสุโขทัยเพื่อมาประดิษฐานที่นี่ถึง 2 องค์ด้วยกัน คือ พระวิหารทิศตะวันตก (ทิศนาคปรก) ที่มี พระพุทธชินศรีมุนีนาถ เป็นพระพุทธรูปปรางนาคปรก และพระวิหารทิศใต้ (ทิศปัญจวัคคีย์) ที่มีพระพุทธชินราช เป็นพระพุทธรูปปางปฐมเทศนา ประดิษฐานอยู่”

งานเศียรพระพุทธรูปอะลูมิเนียมขนาดใหญ่ Melting Void for the Mind ซึ่งศิลปินชั้นครู มณเฑียร บุญมา สร้างขึ้นช่วงท้ายของชีวิต จัดวางในวิหารที่วัดโพธิ์ ซึ่งผู้ชมสามารถเข้าไปอยู่ข้างใต้เศียรพระที่เต็มไปด้วยสมุนไพรที่เป็นยาไทย สะท้อนเรื่องราวทางพุทธศาสนา และการบำบัดเยียวยา 

ผลงาน อโรคยาศาลา เป็นกล่องโลหะด้านในอัดแน่นไปด้วยยาสมุนไพร สร้างเป็นรูปปอด อ้างอิงถึงวิหารที่เป็นเสมือนที่เยียวยาจิตใจ

หลังจากเดินดูงานครบแล้ว ไปเดินเล่นต่อแถวชุมชนท่าเตียน และรอชมพระอาทิตย์ตกกับวิวร้อยล้านริมแม่น้ำเจ้าพระยา ที่มีวัดอรุณฯเป็นฉากหลัง แล้วถ้าอยากไปหาอาหารอร่อย ๆ ทานต่อกับร้านแสนชิลล์ริมน้ำ แล้ววางแผนการท่องเที่ยวสุโขทัยไปด้วยก็จะเป็นการจบเส้นทางอย่างสวยงามนะคะ

‍

‍