Magic Mountain: The Ontology of Blue

jiandyin (จิระเดช มีมาลัย และพรพิไล มีมาลัย)

ภัณฑารักษ์ กฤษฎา ดุษฏีวนิช

นิทรรศการ “Magic Mountain: The Ontology of Blue” โดย jiandyin (จิรเดช มีมาลัย และพรพิไล มีมาลัย) คือปฏิบัติการทางศิลปะในการคลี่ระนาบผืนดิน และสำรวจในเชิงโครงสร้างทั้งมิติของมนุษย์ วิทยาศาสตร์ ธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และความเกี่ยวพันโยงใยกับอำนาจของมูลค่าสินแร่ที่มนุษย์อุปโลกน์ขึ้นให้กลายเป็น “สินทรัพย์” เพื่อใช้เป็นมาตรฐานของการดำรงอยู่ภายใต้อำนาจของเงินตรา

เมื่อพื้นที่ ผู้คน เวลา และอำนาจของทุนนิยมมาปฏิสังสรรค์กัน ผ่านการก่อการที่ส่งผลร้ายต่อธรรมชาติและทรัพยากร การสำรวจดังกล่าวจึงไม่ใช่เพียงการสำรวจภาคพื้นดินที่เป็นรูปธรรม หากแต่เป็นการขุดค้นลงลึกไปสู่สิ่งซ่อนเร้นในมิติต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นสังคม การเมือง เศรษฐกิจ อำนาจของเงิน หรือแม้กระทั่งการสำรวจสภาวะ “ความเป็น–ความตาย” ที่โอบรัดผู้คนในพื้นที่ดังกล่าวอย่างยากจะหลีกหนในชุมชนบริเวณเหมืองทองคำแห่งหนึ่งที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ภาคเหนือตอนล่างของประเทศไทย คือพื้นที่กรณีศึกษาที่ศิลปินเข้าไปสำรวจประเด็นสิ่งแวดล้อมและการล้มป่วยของผู้คนในชุมชน ปัญหาในพื้นที่ดังกล่าวนี้ ศิลปินได้นำตนเองเข้าไปเฝ้าสังเกตการณ์ถึงความเปลี่ยนแปลงในหลายมิติที่เกิดขึ้นจากอุตสาหกรรมเหมืองทองของทุนข้ามชาติ ความเปลี่ยนแปลงนี้เริ่มต้นจากการกัดกินทรัพยากร ทิ้งเศษซากอันเป็นมลพิษตกค้างแก่ผู้คน และกัดกร่อนเลือดเนื้อและจิตวิญญาณของการดำรงอยู่

แร่ทองคำเกิดจากเหตุการณ์การชนของดาวนิวตรอนและการระเบิดของดาวฤกษ์ ซึ่งปลดปล่อยพลังงานมหาศาลจนก่อให้เกิดธาตุหนักอย่างทองคำ หลังจากการระเบิด ธาตุทองคำกระจายตัวในอวกาศ ก่อนจะถูกพัดพามาก่อตัวเป็นหินแร่บนโลกผ่านกระบวนการธรณีวิทยา รวมตัวเป็นชั้นดินหรือยกตัวขึ้นเป็นภูเขา หากแต่ในเวลาปัจจุบัน การระเบิดเพื่อขุดค้นหาแร่ดังกล่าวกลับกลายเป็นสภาวะของการกัดกร่อนสรรพสิ่ง รวมถึงมนุษย์อย่างไม่เป็นธรรม ผ่านวิธีการและอำนาจของสิ่งที่เราเรียกว่า “ทุนนิยม”

หนึ่งในสารเคมีสำคัญที่อยู่ในกระบวนการคัดแยกเพื่อให้ได้มาซึ่งสินแร่ คือ ไซยาไนด์ (Cyanide) ซึ่งเป็นสารที่จับกับโลหะมีค่าได้ดี โดยเฉพาะทองและเงิน ในเหมืองทอง กระบวนการนี้ถูกเรียกว่า Cyanide Leaching หรือ Heap Leaching ซึ่งหลังกระบวนการจะมีกากของเสียที่สามารถส่งผลร้ายแรงต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม หากการจัดการกากของเสียดังกล่าวไร้มาตรฐาน และแน่นอนว่า คำว่า “มาตรฐาน” มักลื่นไหลและผันเปลี่ยนไปตามอำนาจที่มองไม่เห็น ส่วนสิ่งที่เห็นได้ชัดเจนกลับเป็นผลกระทบที่กำลังปนเปื้อนไปสู่ผู้คนในชุมชน

ในนิทรรศการ ศิลปินใช้สีน้ำเงินเพื่อสื่อถึงไซยาไนด์ อันเป็นสารประกอบทางเคมีที่สำคัญในกระบวนการทำเหมืองทอง มโนทัศน์ของสีน้ำเงินอุดมไปด้วยความหรูหรา รุ่มรวย มั่งคั่ง อำนาจ และความมั่นคง หากแต่ในที่นี้ ศิลปินได้พาเราดำดิ่งไปสู่มโนทัศน์ใหม่ของสภาวะของสารประกอบทางเคมีที่เป็นต้นทางของเรื่องราวที่แทรกซึมและเจือปนอยู่ในผลงานศิลปะซึ่งนำเสนอผ่านสื่ออันหลากหลาย ราวกับตัวบทสมมุติฐานของการสำรวจร่องรอยต่างๆ ที่เกิดขึ้น ผลงานแต่ละชิ้นสื่อสารกับตัวบท กับพื้นที่ กับเวลา กับผู้คน โยงใยไปมาผ่านจุดเชื่อมตัดของปัญหาที่เกิดจากการกระทำของมนุษย์ต่อธรรมชาติ

นิทรรศการ “Magic Mountain: The Ontology of Blue” จึงเป็นการสำรวจร่องรอยบาดแผลจากสภาวการณ์อันไม่ปกติที่เกิดจากแนวคิดของมนุษย์ที่อยู่ภายใต้อำนาจของ “ทุน” ซึ่งส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและผู้คนที่อาศัยอิงแอบอยู่ในพื้นที่ดังกล่าว ใจความหลักของนิทรรศการมิได้มุ่งหมายเพื่อตัดสินว่าใครผิดใครถูก หากแต่ต้องการฉายภาพปรากฏการณ์ที่กำลังเกิดขึ้นในสังคมที่มนุษย์ถูกกดทับด้วยสิ่งที่เป็นมูลค่าเชิงตัวเลขมากกว่าคุณภาพและคุณค่าของชีวิต

งานเปิดนิทรรศการ “Magic Mountain: The Ontology of Blue” จะจัดขึ้นในวันเสาร์ที่ 6 ธันวาคม 2568 พร้อมรอบสื่อ ตั้งแต่ 14.00 น. ถึง 16.00 น. และรอบสาธารณะ ตั้งแต่ 16.00 น. ถึง 19.00 น. โดยนิทรรศการจัดแสดงจนวันที่ 7 กุมภาพันธ์ 2569 ที่วารินแล็บ คอนเท็มโพรารี โครงการโอพี การ์เด้น เลขที่ 4 ซอยเจริญกรุง 36 บางรัก กรุงเทพฯ เวลาทำการ 10.30 น. ถึง 19.30 น.

📍วารินแล็บ คอนเท็มโพรารี

📆 6 ธันวาคม 2568 - 7 กุมภาพันธ์ 2569